Praten over jezelf is volgens de conversatie-etiquette
van oudsher taboe. Egopraat zuigt de aandacht op als
een zwart gat. Roddelen staat hoger aangeschreven.
Samenvatting van een artikel uit HP/de Tijd van 11 juli 2003, geschreven
door Beatrijs Ritsema.
Ritsema bespreekt de evolutie van sociale omgangsvormen in relatie tot machtsstructuren en de opkomst van gelijke rechten in een democratische samenleving. In autoritaire tijden monopoliseerden de machtigen alles, en persoonlijke aandacht was niet voor iedereen weggelegd. Met de opkomst van democratie en gelijke rechten ontstond de behoefte aan etiquette en zelfexpressie.
In een egalitaire cultuur, waarin iedereen gelijk is, dreigt het recht van de sterkste. Om dit te voorkomen, is er behoefte aan een machtige bureaucratie en etiquette om de verdeling van goederen en aandacht eerlijk te regelen.
Etiquette wordt geassocieerd met hypocrisie, maar het houdt de mythe van gelijkheid in stand en maakt het leven leefbaar. Een voorbeeld van deze mythe wordt geïllustreerd door een opmerking van een arts over autoriteitsverlies en fatsoen in de moderne tijd.
Beatrijs Ritsema benadrukt dat de sociale interactie vaak gebaat is bij beleefdheid en vormelijkheid. Het afwijken van eerlijkheid en authenticiteit wordt gerechtvaardigd, omdat het sociale leven beter functioneert zonder ongefilterde meningen en openhartigheid. De etiquette speelt een rol in het behouden van decorum in familie- en sociale relaties.
Verder wordt besproken dat gesprekken moeten vermijden saai te worden, en een goede conversatie vereist een evenwicht tussen spreken en luisteren, waarbij persoonlijke ervaringen een middel zijn en geen doel op zichzelf. Lange monologen over persoonlijke zaken worden afgeraden, en het belang van het vermijden van verveling staat centraal.
Het belang van roddelen wordt benadrukt als een manier om over onderwerpen te praten zonder de direct betrokkenen te kwetsen, terwijl egopraat wordt bekritiseerd vanwege het monopoliseren van aandacht zonder veel terug te geven aan luisteraars.
Ritsema concludeert dat een geslaagd gesprek een kunst is waarbij het vermijden van verveling cruciaal is, en roddelen een egalitair en democratisch karakter heeft in vergelijking met egopraat. |