Strijden om te winnen?
In onze maatschappij zijn we zo gewoon geraakt om in competitie te gaan en te zijn, dat we nauwelijks in staat zijn om een omgang met elkaar te onderhouden die niet gericht is op het verkrijgen van bovenliggende, winnende posities. Ook zien we niet snel het voordeel in het je onttrekken aan de wens om winnaar te zijn. Toch valt er veel te winnen in de kwaliteit van onze relaties door niet de strijd aan te gaan of er gewoon (onvoorwaardelijk) uit te stappen. Het maakt het lastig om de simpele grondhouding -evenwaardigheid- toe te passen en gericht te zijn op balans in geven en nemen.
Iemand proberen te overtuigen dat hij in een machtsstrijd verwikkeld is, is even lastig als een gokverslaafde proberen te overtuigen dat je in een casino toch niet van de bank kunt winnen. "Nog één keer proberen om een slag te slaan en dan stop ik ermee".
Mensen zijn gericht op doen en niet op laten. Zoiets simpels als te stoppen met vechten kan niet waar of juist zijn. De oplossing wordt gezocht in 'iets" doen.
En zo blijft men zoeken op het niveau waarop men verstrikt is geraakt.
Verkeerd omgaan met conflicten binnen een relatie leidt ertoe dat de liefde in verbondenheid zijn kracht zal verliezen. Mensen ontkennen het conflict of durven het niet wezenlijk aan te gaan, dat wil zeggen op metaniveau in dialoog te gaan. Dit vermijden van een metagesprek kan resulteren in ‘manipulatieve indirectheid’ waarbij geen sprake meer is van een open agenda. We nemen elkaar niet meer in vertrouwen over de eigen kwetsbaarheid. De strategieën worden dan strijden, aanpassen of terugtrekken. Degene die strijd en ongenoegen ervaart, is vaak geneigd dit de ander te verwijten en legt daarmee ook de verantwoordelijkheid voor het ongenoegen bij die ander. Strijd om het verschil op te heffen ontaardt in een machtsstrijd, waarbij de liefde uiteindelijk het slachtoffer is. Wie zich aanpast om een conflict te vermijden, offert voor een deel de vrijheid op die hij heeft om zichzelf te zijn.
Ruzie voorkomen
Riekje Boswijk-Hummel beschrijft hierna haar laatste inzichten over
machtsstrijd bij het uitkomen van de zesde druk van Ruzie.
Ruzies zijn eigenlijk heel eenvoudig. Het komt erop neer
dat de ene partij aanvalt en dat de andere zich verdedigt.
Die verdediging echter, bestaat goed beschouwd ook uit een
aanval, meestal een ontkenning, die weer een verdediging opwekt
waarin ook weer een aanval ligt besloten enzovoort. Kortom:
de een verwijt de ander en de ander beschuldigt de een en
ga zo maar door.
Het wonderlijke is dat mensen die ruzie maken vrijwel altijd
het gevoel hebben dat ze zich verdedigen. Ze voelen zich geen
"aanvallers", maar verdedigers en hebben daardoor
ook niet het gevoel dat zij de ruzie maken, maar dat de andere
partij dat doet. Zij voelen zich gedwongen of uitgedaagd om
zich te verdedigen doordat de ander hen keer op keer aanvalt.
Dat hun verdediging of ontkenningen ook steeds weer aanvallen
inhouden realiseren ze zich niet. Dat zij daardoor ook in
staat zijn om de ruzie te beëindigen evenmin.
Dat komt, omdat ruziënde mensen ervan uitgaan dat je
ruzies alleen maar kunt beëindigen door ze "uit
te vechten", dat wil zeggen: door te winnen (of "gelijk"
te krijgen). Maar elke "winst" wordt altijd weer
aangevochten door een beschuldiging en elk "gelijk"
wordt gepareerd door een ontkenning. Een behaalde winst kan
"betaald gezet" worden door een dagen- of zelfs
wekenlange bestraffing door de verliezer (die zich overigens
meestal helemaal niet bewust is van het feit dat hij straft);
een eventueel gelijk kan zelfs na weken of maanden nog onderuit
gehaald worden als de gelegenheid zich maar enigszins voordoet
("Zie je wel, ik zei toch al").
Machtsstrijden eindigen niet. Ook als ze zijn gewonnen gaan
ze gewoon door, want niemand wil leven in een hiërarchie;
niemand wil een verliezer zijn en een winnaar tegenover zich
hebben. Zeker wanneer een relatie op basis van liefde of kameraadschap
is gestart zal iedere poging om een hiërarchie in te
voeren op weerstand wijken en die weerstand zal nooit overgaan.
Ruzie maken heeft dus geen enkele zin.
Maar waarom maken mensen dan ruzie? Waarom gaan ze er eindeloos
mee door en stoppen ze niet direct bij de eerste verdediging?
Dat komt omdat er onder de ruzie een behoefte ligt, namelijk
de behoefte om gehoord of gezien te worden. Beschuldigingen
en verwijten bevatten bij nadere beschouwing altijd mededelingen
die je gobaal kunt samenvatten als: "kijk eens naar
mij; zie eens wat er met mij aan de hand is". Deze mededelingen
zijn echter altijd zodanig geformuleerd dat ze de ander pijn
doen en daardoor is de ontvanger van de beschuldiging of het
verwijt niet in staat om te kijken.
Beschuldigingen en verwijten kun je beschouwen als verwarde
pogingen om jezelf te laten zien. Verward, omdat er niet wordt
gezegd: "kijk eens naar mij; ik ben zo bang (of boos,
verdrietig of wat dan ook)", maar: "jij deugt
niet omdat je mij bang (boos, verdrietig of wat dan ook) hebt
gemaakt". De mededeling over jezelf wordt dus verpakt
in een beschuldiging of een verwijt aan het adres van de ander.
Door de pijn die die beschuldiging of dat verwijt doet, is
de ander absoluut niet in staat om aandacht te hebben voor
wat je eigenlijk wilt zeggen. Integendeel: hij reageert
ogenblikkelijk op dezelfde manier: hij geeft op dezelfde verwarde
manier aan dat de beschuldiging of het verwijt hem pijn doet.
Deze pijn heb ik in mijn boek Ruzie de motor van
de ruzie genoemd. Wie pijn heeft kan geen aandacht opbrengen
voor de ander. Hij kan niet kijken en luisteren. Wie pijn
heeft, reageert doorgaans ogenblikkelijk door de ander op
zijn beurt pijn te doen. Hoe meer pijn, des te harder de motor
van de ruzie draait.
Hoe de motor van de machtsstrijd wordt aangezet en hoe hij
kan worden uitgezet beschrijf ik gedetailleerd in het boek Ruzie, dat een dezer dagen zijn 6e druk beleeft.
In deze 6e druk is een uitgebreid nawoord opgenomen waarin
ik mijn nieuwste inzichten omtrent het ontstaan en met name
het verdwijnen van boosheid en verdriet beschrijf. Ik maak
duidelijk dat het beëindigen van de machtsstrijd alles
te maken heeft met het aanvaarden en respecteren van de twee
soms totaal verschillende werkelijkheden van de ruziënde
partners. Dat is heel iets anders dan wat gebruikelijk is
bij machtsstrijden: door de eigen werkelijkheid het aureool
van "het gelijk" te geven wordt getracht de werkelijkheid
van de ander weg te vagen.
Wat gebeurt er eigenlijk als je ruzie hebt?
Hoe komt het dat je je soms zo machteloos kunt voelen? Wat
is pijn eigenlijk? Hoe moet je met je verdriet en je woede
omgaan? Hoe ga je om met autoriteit? Wat is 'dichtklappen'?
Wat is 'zieligheid'? Hoe komt het dat ruzies vaak zo lang
duren? En helemaal niets opleveren? Deze en nog talloze andere
vragen komen in Ruzie aan de orde. Op een zeer systematische
en bijna 'simpele' wijze legt Riekje
Boswijk uit wat er met je energie gebeurt tijdens ruzies,
hoe een machtsstrijd ontstaat en verloopt én wat je
kunt doen om ruzies uit de knoop te halen en eventueel te
voorkomen.
Tips om een machtsstrijd te voorkomen
- Luister naar de andere persoon. Probeer te begrijpen wat de andere persoon wil en waarom ze willen wat ze willen. Dit kan helpen om te voorkomen dat je in een conflict terechtkomt.
- Wees empathisch. Probeer de andere persoon te begrijpen en hun gevoelens te erkennen. Probeer jezelf in hun schoenen te plaatsen om te zien waarom ze de dingen op een bepaalde manier zien.
- Stel gemeenschappelijke doelen vast. Identificeer gemeenschappelijke doelen die je samen kunt nastreven. Dit kan helpen om een machtsstrijd te voorkomen, omdat je je beiden richt op een gezamenlijk doel in plaats van op elkaars belangen.
- Maak afspraken. Maak duidelijke afspraken over wat er moet gebeuren en wie verantwoordelijk is voor wat. Dit kan helpen om de verwachtingen te verduidelijken en misverstanden te voorkomen.
- Geef elkaar ruimte. Geef elkaar de ruimte om te werken aan hun eigen doelen en belangen. Probeer niet te domineren of te controleren, maar geef elkaar de vrijheid om hun eigen beslissingen te nemen.
- Blijf respectvol. Behandel de andere persoon met respect, ook als je het niet eens bent met hun standpunten. Dit kan helpen om te voorkomen dat de situatie escaleert en uitmondt in een machtsstrijd.
Tot zover Riekje Boswijk-Hummel. |