Wat is stress en burnout?

Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam op een uitdagende of bedreigende situatie. Het kan ons helpen om alert te blijven en ons lichaam voor te bereiden om snel te handelen. Bijvoorbeeld, stress kan ons helpen om beter te presteren tijdens een belangrijke presentatie of competitie.
Echter, wanneer stress langdurig aanhoudt en overweldigend wordt, kan het leiden tot burnout. Burnout is een toestand van uitputting en emotionele en fysieke vermoeidheid die wordt veroorzaakt door chronische stress. Het kan leiden tot gevoelens van hopeloosheid, hulpeloosheid en cynisme.
Symptomen van burnout kunnen de volgende zijn.

  • Uitputting en vermoeidheid. Verminderde prestaties op het werk of in het dagelijks leven.
  • Cynisme en afstandelijkheid ten opzichte van werk of anderen
  • Verminderde concentratie en focus.
  • Gevoelens van hulpeloosheid, hopeloosheid en depressie.

Om burnout te voorkomen, is het belangrijk om stress te beheersen en tijd te nemen voor zelfzorg. Dit kan onder meer betekenen het opzetten van grenzen op werk, het beoefenen van ontspanningstechnieken en het maken van tijd voor leuke activiteiten en sociale interactie. Als je merkt dat je symptomen van burnout ervaart, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken bij een psycholoog of huisarts.

Boeken

Diep in de hersenen zit een deel dat ons gevoel, humeur, gedrag, bloeddruk, ons immuunsysteem, kortom alles wat met ons welbevinden te maken heeft, beheerst: het emotionele brein. Door controle te krijgen over dit deel van de hersenen, is het mogelijk om stoornissen die voortkomen uit stress, angsten of depressie zelf te genezen.

Vanuit deze nieuwe, opzienbarende benadering beschrijft David Servan-Schreiber in Uw brein als medicijn zelf stress, angst en depressie overwinnen. bol.com zeven natuurlijke behandelwijzen, die uitgaan van de eigen genezende kracht van de hersenen. Zijn methode is gebaseerd op baanbrekend onderzoek in het Shadyside Hospital van de gerenommeerde Universiteit van Pittsburgh en biedt een effectief alternatief voor de vaak langdurige en ingrijpende behandelingen als psychoanalyse en antidepressiva.

De polyvagaaltheorie, op weg naar veiligheid en verbondenheid (bol.com) is ontwikkeld door Dr. Stephen Porges en beschrijft de verschillende manieren waarop ons autonome zenuwstelsel reageert op stress en gevaar. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.

Het sympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor onze 'vecht-of-vlucht' reactie in gevaarlijke situaties. Het activeert ons om te kunnen reageren op een bedreiging door het verhogen van onze hartslag, bloeddruk en ademhalingssnelheid. Het parasympathische zenuwstelsel daarentegen, is verantwoordelijk voor ons 'rust en herstel' reactie en zorgt ervoor dat ons lichaam weer ontspant na een stressvolle gebeurtenis.

Volgens de polyvagaaltheorie heeft het autonome zenuwstelsel echter nog een derde tak, namelijk de 'sociale betrokkenheidssysteem', die ons in staat stelt om te verbinden met anderen en ons veilig en ondersteund te voelen. Dit systeem wordt geactiveerd door het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor sociale interactie en communicatie, zoals spraak, gebaren en gezichtsuitdrukkingen.

Oefeningen die gebaseerd zijn op de polyvagaaltheorie zijn ontworpen om ons te helpen de verschillende reacties van ons autonome zenuwstelsel te herkennen en te beïnvloeden, zodat we ons meer ontspannen en veilig kunnen voelen. Enkele voorbeelden van deze oefeningen zijn de volgende.

  1. Ademhalingsoefeningen. Deze oefeningen richten zich op het beïnvloeden van de ademhaling om het parasympathische zenuwstelsel te activeren. Bijvoorbeeld het langzaam en diep inademen door de neus en vervolgens rustig uitademen door de mond.

  2. Bodyscan. Hierbij breng je bewust de aandacht naar verschillende delen van het lichaam, om zo te voelen waar spanningen zitten en deze los te laten.

  3. Mindfulness. Hierbij train je jezelf om opmerkzaam te zijn van de sensaties, gedachten en gevoelens die opkomen in het moment zonder oordeel.

  4. Social engagement oefeningen. Deze oefeningen richten zich op het activeren van het sociale betrokkenheidssysteem door bijvoorbeeld het maken van oogcontact of het glimlachen naar iemand.

  5. Yoga en meditatie. Deze oefeningen richten zich op het verlagen van de fysiologische respons van het sympathische zenuwstelsel en het activeren van het parasympathische zenuwstelsel door middel van beweging en ontspanning.

Al deze oefeningen kunnen helpen om ons meer bewust te worden van onze lichamelijke reacties op stress en spanningen, en ons te helpen om ons te ontspannen en ons veiliger te voelen.

De auteurs, wetenschappelijke adviseurs, hebben een werkboek gemaakt, dat aansluit op het boek "Beter, leuker, slimmer. De uitdaging van stress. bol.com" (2001)*. De inhoud vloeit voort uit een project van het Ministerie van VWS over stressmanagement. Dit werkboek gaat in op de mogelijkheden die individuele medewerkers hebben om zelfstandig stress in hun werk te voorkomen en tegen te gaan. Het boek bestaat uit vijf delen:

  1. Wat is stress?
  2. Basistechnieken;
  3. Technieken voor gevorderden;
  4. Individuele verschillen;
  5. Aanpak.

De inhoud bestaat voor een belangrijk deel uit checklists en reflectievragen, aangevuld met korte voorbeeldbeschrijvingen en aanwijzingen voor doelgerichte systematische stresshantering. De reflectie is gericht op stressbronnen en stressreacties. De lezer kan zelf bepalen welke tips van toepassing zijn. Het boek heeft een overzichtelijke structuur; verschillende onderdelen hebben een andere tekstlayout; er zijn geen illustraties of figuren. Het is een reflectief boek, bedoeld voor medewerkers in arbeidsorganisaties.
Iedereen heeft wel eens last van stressklachten. De oorzaken zijn niet altijd te voorkomen, maar je kunt er wel voor zorgen dat je minder gauw in de stress schiet waardoor deze klachten niet langer je leven beheersen. Luchtig en met humor laat Guus Martens zien in Boekje voor stresskippen hoe je definitief met stressklachten af kunt rekenen. Door middel van eenvoudige meditaties en oefeningen voor ademhaling, beweging en beheersing van je gedachten leer je rustig en kalm te blijven in stressvolle situaties.

2. Boeken over Burnout
Carien Karsten ontvangt in haar praktijk als psychotherapeut en managementconsultant veel mensen die door hard werken burnout zijn geraakt. Zij heeft hen geholpen hun leven en werk opnieuw in te richten. De beklemmende ervaring van burnout is omgezet in meer plezier in leven en werk dan ooit tevoren.

In Uit je burn-out een 30 dagen programma geeft Carien Karsten een antwoord op vragen waarmee mensen met burnout vaak rondlopen, zoals:

  • Hoe maak ik het best gebruik van mijn talenten?
  • Hoe ontdek ik wat ik leuk vind?
  • Hoe zorg ik ervoor dat mijn werk geen energie vreet, maar geeft?

In In dertig dagen uit je burnout staan de stappen van het ACCES-protocol beschreven. ACCES is gebaseerd op jarenlange praktijkervaring en staat voor: Analyse van de werkgerelateerde problemen en situatie van de werknemer; Conditieherstel; verandering van Cognities; verbetering van het Effectief functioneren in het werk; en Stabiliseren van het resultaat.

Uit je burn-out een 30 dagen programma is bedoeld voor mensen die burnout zijn of dit dreigen te raken. Het boek bevat ook ervaringen van (ex-)burnoutpatiënten en tips voor leidinggevenden om burnout bij medewerkers te signaleren en de burnoutgevoeligheid van hun organisatie te meten.
'Iedereen zag het aankomen, behalve ikzelf', schreef een vrouw na haar burnout. Frank Schaper verklaart in 'Geen tijd voor burnout' waarom mensen tijdens het opbranden alle waarschuwingssignalen negeren. Hij legt de link tussen persoonlijkheid en burnout-risico, aan de hand van het Enneagram, dat hij eerder beschreef als coauteur van 'Het team in jezelf'.

Schaper ziet een burnout als de dramatische afsluiting van een levensfase, na het te lang doorgaan met een bepaalde levensstrategie. Als rode draad gebruikt hij het verhaal van Joop van den Ende, die zijn leven een nieuwe wending gaf na zijn burnout op 58-jarige leeftijd. Verder gaat het boek in op vragen als:

  • Waarom raken jonge vrouwen zoals Katja Schuurman (28) burnout?
  • Was de burnout van Karin Bloemen kenmerkend voor vrouwen van 40?
  • Bij welke leeftijden piekt het aantal burnouts?
  • Is workaholic John de Mol bezig op te branden?
  • En: waarom branden mannen later op dan vrouwen?

De antwoorden vindt u in 'Geen tijd voor burnout'.
Geplaatst door .