Uit "Een
markt van misleiding" door Rob Sijmons op
17 januari 2004 in Vrij Nederland.
Het gekste pillenflesje komt van de Hema. `Antioxidant
Multi Totaal. Beschermt tegen ouderdomsverschijnselen
en vrije radicalen.' Deze vitaminepillen dienen `ter
verhoging van de weerstand tegen vrije radicalen afkomstig
van uitlaatgassen, smog, bestrijdingsmiddelen, schoonmaakmiddelen,
conserveermiddelen en andere lichaamsvreemde stoffen
in voeding en milieu'. |
Uit recent Nederlands
onderzoek blijkt dat eenderde van de respondenten voedingssupplementen
en eenderde verrijkte producten (met extra vitamines
en mineralen) gebruikt. De resultaten laten tevens zien
dat deze mensen de producten vooral ter geruststelling
slikken onder het motto van ‘baat het niet, dan
schaadt het niet’. Er zijn echter grenzen te stellen
aan het veilige gebruik van extra vitamines en mineralen.
Meer
...... |
Een wondermiddel: het werkt
tegen alles wat deugt, dus dat heeft iedereen nodig. Behalve
dan mensen die zich normaal evenwichtig voeden. Want elders
op het etiket haalt de Hema zijn wervende taal weer onderuit:
`Een evenwichtige voeding levert voldoende vitaminen.'
Dat laatste is het beste uitgangspunt: wie zich goed voedt,
heeft geen supplementen nodig. Voor de gezonde werking
van groente en fruit moet je, o verrassing, groente en
fruit eten. Losse vitamines kunnen dat niet evenaren.
|
Veel modediten pretenderen een wetenschappelijke basis te hebben. De
wetenschap heeft immers de oude theologie vervangen.
Het voedsel wordt ontleed in zetmeel, eiwitten, vet
en suiker. Ons lichaam kan van deze brandstoffen de
ene in de andere omzetten, maar juist het verschil is
voor dieetgoeroes interessant. |
De theorie van de gezondmakende anti-oxidanten -vooral vitamines A, C, en E - is inmiddels failliet. `Het
was een fatsoenlijke hypothese,' zegt professor Martijn Katan
van de Wageninger Universiteit. `Er waren allerlei redenen
om te denken dat het zou kunnen werken. De anti-oxidanten
zijn uitgebreider en grondiger getest dan welke voedingsstof
dan ook. Resultaat: op hart- en vaatziekten komt er nul komma
nul effect uit. Ook op kanker zie je eigenlijk niets.' Tegen
de aftakeling van het geheugen werken anti-oxidanten evenmin.
Dat blijkt uit tamelijk degelijk onderzoek bij studenten en
ouderen met eerste verschijnselen van parkinson of alzheimer.
Sterker nog: anti-oxidante vitamines kunnen soms zelfs averechts uitwerken: proefpersonen worden er ongezonder van. Gebruik
van multivitamines heeft –vergeleken
met een nepmiddel- geen enkel positief effect op luchtwegeninfecties,
bleek eind vorig jaar bij Wagenings promotie-onderzoek onder
zevenhonderd ouderen. En slikken ze vitamine E, dan zijn ze
langer en ernstiger ziek. Uit andere studies blijkt dat anti-oxidanten
de gevaren van roken niet minderen, maar eerder vergroten.
Het weerhield de firma Bloem er niet van om een `uitgebreid
oxidantencomplex' op de markt te zetten als beschermende multi
voor zware en lichte rokers.
Van welgeteld één vitamine is
het positieve effect van bijslikken wel goed bewezen: het B-vitamine foliumzuur. Een must voor vrouwen
die zwanger zijn, of dat willen worden. De vitamine zit van
nature in citrusfruit en groenten als broccoli, asperges en
bloemkool, maar die leveren de zwangere vrouw niet genoeg.
Iedere vrouw die zwanger wil worden, dient daarom foliumzuurpillen
te slikken (400 mg per dag; één pilletje). Een
tekort aan deze vitamine kan bij het zich ontwikkelende kindje
zorgen voor `neurale-buisdefecten', zeer ernstige geboorteafwijkingen
zoals open ruggetjes en gespleten verhemelten. De kans op
deze defecten wordt aanmerkelijk verkleind door foliumzuurpillen.
De geleerden sluiten niet uit dat foliumzuur andere positieve
effecten heeft, bijvoorbeeld op hartkwalen en kanker. Er is
hoop dat daar moois uitkomt. Maar de bewijsvoering daarvoor
is nog erg indirect; het wachten is op resultaat van beter
onderzoek. De Gezondheidsraad verwacht eind 2004 met een aanbeveling
te komen. Voorlopig verbannen naar de afdeling randcuriosa
is Q10, ooit een vitamine, nu te boek staand als nepvitamine
omdat ons lichaam het zelf kan aanmaken. Q10 doet wel iets
in het menselijk lichaam, maar onduidelijk is of we extra
nodig hebben en of het enig gezondmakend effect heeft. Er
is vooral een rumoerige pro-Q10-lobby.
Het Deense Pharma Nord is door de Reclame Code Commissie veroordeeld
voor een misleidende advertentie voor Bio Quinon Q10, met
daarin een `professionele danseres' die zich 26 voelt in plaats
van 62. Die advertentie stond in Health, het magazine voor
verzekerden van Achmea. Ook de redactionele pagina's van Health
leveren veel onkritische verhalen over omstreden gezondmakerij.
De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft daarom Achmea Zilveren
Kruis haar
Mr.
Kackadoris-prijs 2003 toegekend.
|