Hoe herken ik ware of echte liefde?

Om een goed antwoord te kunnen geven moet je eigenlijk meer weten over degene die de vraag stelt. Het is letterlijk en figuurlijk "maat"werk.
Wie op het punt staat om een gezin te stichten heeft meer belang bij zekerheid over de duur van de verbinding dan een puber. Iemand die al een gezin heeft gehad heeft ook voor de opgave gestaan om kinderen weer los te laten. Die ervaring beïnvloedt jouw kijk op liefde. De band ouder-kind blijft meestal, maar de vorm veranderde in de tijd.
Over de aard van liefde zelf moeten we bescheiden zijn, op onze uitwerking in ons gedrag hebben we alle invloed. Wat goed is, komt snel en ware liefde verloopt traag en verdiept zich gestaag. Zelfkennis (van bijvoorbeeld belemmerende overtuigingen en van je eigen en andermans ego) maakt dat je het verschil kunt zien en inschatten.

Psychotherapeut I.D. Yalom geeft de volgende samenvatting van de kenmerken van echte liefde:

Onbaatzuchtig

Echte liefde is niet gericht op een bepaald belang, laat staan eigen belang.
Belang is simpelweg van een andere orde, het doet er niet toe. Dat betekent ook dat men zich kan losmaken van externe factoren of mensen. Echte liefde is zuivere, ongemengde betrokkenheid op de ander. Ze verdraagt geen kritisch commentaar langs de zijlijn, laat staan consciëntieuze rekenmeesters die precies bijhouden hoeveel winst en verlies de relatie oplevert.

Totaal

Echte liefde wordt gevoeld voor de ander als totale persoon, dus niet voor specifieke eigenschappen. Liefde is (veel) meer dan de optelsom van een aantrekkelijk uiterlijk, een riant inkomen, een boeiende uitstraling en een charmante babbel. Wie blind is van liefde zal weliswaar tal van goede eigenschappen in de ander zien, maar steeds het gevoel hebben dat het hem dáár niet in zit. Liefde gaat immers uit naar een ondefinieerbare grootheid, de ander als persoon.

Gericht op de ander

Bij echte liefde is men - in principe - met heel zijn hart gericht op de ander. Men wil er voor de ander zijn, men wil helpen, beschermen, verzorgen. Dat betekent ook dat men de partner tijd en ruimte geeft om zijn eigen weg in te slaan.

Actief

De mens kan overvallen worden door verliefdheid, maar niet door liefde. Echte liefde ontstaat dus niet plotseling, als een donderslag bij heldere hemel, maar volgt een proces waarbij de liefde steeds weer wordt bevestigd en getoond. Liefde vóelen is niet voldoende. Het vergt vormgeving en onderhoud, zodat de ander de liefde ook werkelijk vóelt.

Liefde als levenshouding

Tot op zekere hoogte is liefde een manier van in deze wereld staan. Het is niet die exclusieve, magische ketting die de partners voor eens en voor altijd aan elkaar vastketent, het is een open houding naar de wereld als geheel. Liefde staat dus (ook) voor ontvankelijkheid en een blik die naar buiten is gericht. Iemand die zich helemaal afzondert in zichzelf en voortdurend op voet van oorlog staat met wat er om hem heen gebeurt, zal niet makkelijk liefde voelen.

Gezonde wortels

Echte liefde spruit voort uit overvloed in plaats van armoede, uit groei in plaats van stilstand, uit willen in plaats van moeten. De ander is niet iemand die je eigen bestaan kan rechtvaardigen of je eenzaamheid kan verdrijven, maar iemand die je deelgenoot kunt maken van je eigen existentie. Dat kan alleen als we in het reine zijn met onszelf, met ons verleden en de omringende wereld. Er moet immers - in psychologische zin - plaats zijn voor iemand anders.

Wederkerigheid

De ideale liefde veronderstelt wederkerigheid en gelijkwaardigheid. Alles wat je in de relatie investeert, komt (op een andere manier) weer terug. Daarbij gaat het niet om objectieve, kwantificeerbare uitwisselingstransacties, maar om een fundamenteel gevoel dat de relatie `klopt'. Zo lang als we het gevoel hebben dat we van de ander voldoende krijgen, zal het ons geen enkele moeite kosten om te (blijven) geven. Op het moment dat we dat gevoel niet meer hebben, zullen we automatisch en onbewust een stapje terug doen.

Onbedoelde bevrediging

Echte liefde is niet gericht op beloning of bevrediging. Dit zijn onbedoelde effecten die vanzelf ontstaan, zonder dat ze beoogd waren. Maar dát deze effecten optreden, tegelijk met het uiten van liefde, is wel belangrijk. Liefde die bevrediging nastreeft, is net zo kansloos als liefde die nimmer bevredigend is.

Tot zover Yalom. Wat zeggen stellen er zelf van?

Acht kenmerken van sterke relaties

Wie kent hun geheim beter dan de stellen zelf? Onderzoekster Francine Klagsbrun onderwierp stellen die minstens vijftien jaar getrouwd zijn, aan een vijf uur durend interview. Hieruit destilleerde ze acht kenmerken van goede relaties:

  1. Flexibiliteit: de mogelijkheid om met veranderingen om te gaan, zoals de kinderen die uit huis gaan, of de partner die van baan verandert.
  2. Het accepteren van het onveranderbare: het gedrag en de eigenschappen van de partner accepteren die niet zullen veranderen.
  3. De overtuiging van eeuwigheid: de partners zien scheiding niet als een optie.
    In de meeste relaties zijn er tijden van afstand en woede geweest, maar geen van beiden overwoog eruit te stappen.
  4. Vertrouwen: je veilig voelen bij de ander.
  5. Wederzijdse afhankelijkheid: niet per se op hetzelfde moment, want de een kan emotioneel meer afhankelijk zijn in de ene periode, de ander op een ander moment. Het betekent overigens niet volledig in elkaar opgaan.
  6. Plezier in elkaar: gelukkige stellen vinden het prettig om bij elkaar te zijn en met elkaar te praten.
  7. Een gekoesterde gedeelde geschiedenis.
  8. Geluk: veel van de lang gehuwden zagen zichzelf als mazzelaars.

Klagsbrun merkt op dat deze stellen niet minder ellende meemaakten in hun leven, maar ze vinden zelf dat de positieve dingen de overhand hebben.

Echte liefde manifesteert zich niet alleen in wat iemand doet, maar ook in wat iemand nalaat. Slecht functionerende ego's of een machtsstrijd blokkeren de vrije stroom van liefde.

Klik hier voor boeken over liefde. Klik hier voor een spirituele benadering.