Universele waarden als moreel kompas

De waarden van de Franse Revolutie waren vrijheid, gelijkheid en broederschap. Soortgelijke waarden gelden in een goede relatie, namelijk vrijheid, evenwaardigheid en liefde.

De waarden maken het leven overzichtelijk en inzichtelijk. Wie hun werking en samenhang doorziet kan gemakkelijker (en) in balans leven. In dit artikel links naar blogs waarin de waarden worden toegelicht en uitgewerkt.

Doordat de paren "evenwaardigheid en gelijkheid", "liefde en broederschap", en daarnaast "vrijheid" elk hun eigen unieke eigenschappen belichamen, kun je ze in verschillende situaties toepassen zonder dat ze elkaar overlappen of in de weg staan. Tegelijkertijd kunnen ze elkaar versterken: evenwaardigheid draagt bij aan de verbinding tussen vrijheid en liefde, liefde stroomt en voedt broederschap en zo ontstaan er zinvolle verbindingen die de kwaliteit van ons samenleven bepalen.
Deze paren worden vaak als abstracte principes worden gezien, maar werken in feite heel concreet door in ons dagelijks leven. Hun relatieve onafhankelijkheid zorgt ervoor dat ze op zichzelf staande waarden blijven, terwijl hun samenhang zorgt voor een geïntegreerd systeem van menselijke interactie en ethiek. Het lijkt hiermee een soort "moreel kompas", waarbij elk paar als richtingwijzer dient voor het ontwikkelen van menselijke eigenschappen en relaties.

Wat levert het op?

Vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn niet slechts abstracte idealen, maar krachtige drijfveren die leiden tot concrete en gewenste resultaten in het leven van individuen en gemeenschappen. Het zijn niet alleen mooie ideeën, maar helpen ons om beter samen te leven. Als we deze waarden toepassen, zorgt dat voor meer harmonie, rust, geluk en kwaliteit in ons dagelijks leven.
Dit creëert niet alleen welzijn voor het individu, maar versterkt ook de collectieve sociale structuur, oftewel de samenleving.

Afgeleide eigenschappen uitgewerkt in artikelen

Hier zijn 10 eigenschappen per paar, waarbij elk paar verschillende aspecten belicht. Op drie van mijn blogs heb ik mijn associatie met een deel van de eigenschappen uitgewerkt. De links leiden daar naartoe.

Evenwaardigheid en gelijkheid

1. Respect
   Beiden erkennen elkaars waarde zonder hiërarchie.
2. Rechtvaardigheid
   Een eerlijke verdeling van rechten en verantwoordelijkheden.
3. Wederkerigheid
   Een balans in geven en nemen.
4. Erkenning
   Beiden worden gezien en gewaardeerd als gelijken.
5. Diversiteit
   Waardering van verschillen tussen mensen.
6. Empathie
   Invoelen zonder te oordelen.
7. Onafhankelijkheid
   De vrijheid om autonoom te zijn, zonder dat de ander je beperkt.
8. Vertrouwen
   Het vertrouwen dat de ander je gelijke is en dat je daarop kunt bouwen.
9. Inclusie
   Niemand wordt uitgesloten; iedereen wordt gelijk behandeld.
10. Veiligheid
    Het gevoel dat je jezelf kunt zijn zonder ongelijk behandeld te worden.

Liefde en broederschap

1. Loyaliteit
   Toegewijd zijn aan elkaar, ongeacht de omstandigheden.
2. Vergeving
   Het vermogen om elkaar fouten te vergeven.
3. Zorgzaamheid
   Actieve betrokkenheid bij elkaars welzijn.
4. Gemeenschapszin
   Een gevoel van verbondenheid met anderen.
5. Opoffering
   Bereidheid om iets voor de ander op te geven.
6. Compassie
   Liefdevol begrip voor elkaars situaties.
7. Vriendschap
   Een diepe, ondersteunende relatie gebaseerd op vertrouwen en genegenheid.
8. Samenwerking
   Gezamenlijk werken aan doelen vanuit een basis van liefde en solidariteit.
9. Openhartigheid
   Eerlijkheid en transparantie in relaties.
10. Zorgvuldigheid
    Aandacht voor de gevoelens en behoeften van de ander.

Vrijheid

1. Zelfstandigheid
   Het vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen.
2. Gezondheid
   Vrijheid om fysiek en mentaal welzijn van alles en iedereen te bevorderen.
3. Vrede
   Vrijheid leidt tot innerlijke en uiterlijke rust.
4. Creativiteit
   Vrijheid stimuleert nieuwe ideeën en expressie.
5. Autonomie
   Het recht om eigen keuzes te maken, los van anderen.
6. Ontplooiing
   Vrijheid om jezelf te ontwikkelen zonder beperkingen.
7. Verantwoordelijkheid
   Vrijheid vraagt om verantwoordelijk handelen.
8. Tolerantie
   Vrijheid geeft ruimte aan verschillende meningen en levenswijzen.
9. Avontuur
   Vrijheid om nieuwe wegen te verkennen en risico's te nemen.
10. Toegankelijkheid
    De mogelijkheid voor iedereen om vrij te participeren in de samenleving.

Terreinen waarop de drie waarden geldig zijn

De driedeling van vrijheid, gelijkheid en broederschap (of bij relaties: evenwaardigheid, vrijheid en liefde) komt op meerdere terreinen voor, vaak zonder dat we het expliciet doorhebben. Hier zijn negen gebieden waar deze waarden van (kunnen) toepassing zijn.

1. Onderwijs

• Vrijheid
  De ruimte voor studenten om hun eigen interesses te volgen en zelf te bepalen hoe ze leren.
• Gelijkheid
  Gelijke toegang tot onderwijs, ongeacht achtergrond of omstandigheden.
• Broederschap
  Samenwerking en het bevorderen van een gemeenschap van leren waarin studenten elkaar ondersteunen.

2. Gezondheidszorg

• Vrijheid
  Patiënten hebben de autonomie om hun eigen behandelingen te kiezen.
• Gelijkheid
  Iedereen moet gelijke toegang hebben tot gezondheidszorg, ongeacht sociale of economische status.
• Broederschap
  Zorgverleners werken samen in het belang van de patiënt en de gemeenschap, met medeleven en ondersteuning.

3. Religie en spiritualiteit

• Vrijheid
  Vrijheid van religie of geloofsbeleving, waarin individuen hun eigen spirituele pad kiezen.
• Gelijkheid
  Gelijkheid tussen verschillende religies en overtuigingen, zonder discriminatie.
• Broederschap
  Gemeenschapszin binnen religieuze groeperingen en de bredere interreligieuze samenwerking.

4. Ecologie en duurzaamheid

• Vrijheid
  Vrijheid voor mensen en natuur om te floreren zonder onderdrukking of uitbuiting.
• Gelijkheid
  Gelijke verdeling van natuurlijke hulpbronnen en milieurechten voor alle mensen en toekomstige generaties.
• Broederschap
  Samenwerking tussen mensen en landen voor het behoud van de planeet en zorg voor het milieu.

5. Technologie en innovatie

• Vrijheid
  De vrijheid om technologie te ontwikkelen en in te zetten voor innovatie.
• Gelijkheid
  Toegang tot technologische vooruitgang voor iedereen, zonder uitsluiting.
• Broederschap
  Samenwerking en delen van kennis binnen technologische gemeenschappen voor het algemeen welzijn.

6. Kunst en cultuur

• Vrijheid
  Vrijheid van expressie en creativiteit zonder censuur.
• Gelijkheid
  Gelijke kansen voor iedereen om deel te nemen aan kunst en cultuur, zowel als maker als toeschouwer.
• Broederschap
  Het opbouwen van gemeenschappen rond kunst en cultuur, waarin samenwerken en delen centraal staan.

7. Economie (John Hogervorst: Sociale driegeleding (bol.com))

• Vrijheid
  De vrijheid van ondernemers om te innoveren en markten te betreden zonder overmatige regelgeving.
• Gelijkheid
  Gelijke economische kansen voor alle burgers, ongeacht achtergrond.
• Broederschap
  Samenwerking tussen bedrijven en werknemers voor duurzame groei en welzijn van de samenleving.

8. Rechtsstaat (Franse Revolutie)

• Vrijheid
  Bescherming van individuele vrijheden en rechten binnen een wettelijk kader.
• Gelijkheid
  Gelijke rechten en plichten voor iedereen, ongeacht sociale status of afkomst.
• Broederschap
  Solidariteit en wederzijds respect binnen de samenleving om rechtvaardigheid te waarborgen.

9. Relaties

• Vrijheid binnen relaties om jezelf te zijn en persoonlijke keuzes te maken.
• Evenwaardigheid tussen partners, met respect en gelijke verantwoordelijkheid.
• Liefde en zorg voor elkaar, met samenwerking en emotionele steun als fundament.